Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

capitolii N N

  • 1 Capitōlium

        Capitōlium ī, n    [caput], the Capitol, temple of Jupiter, at Rome, C., L.— The hill on which the Capitol stood, L.: Capitoli inmobile saxum, V., H.
    * * *
    I
    religious/cathedral chapter, chapter meeting/house; right of cofraternity
    II
    Capitol; Capitoline Hill in Rome

    Latin-English dictionary > Capitōlium

  • 2 aedes

    aedēs and aedis (the form aedes is found in Liv. 2, 21, 7; 2, 8, 14; 2, 9, 43 al., and now and then in other writers, but aedis is more common, as in Cic. Verr. 4, 55, § 121; id. Par. 4, 2, 31; Vitr. 4, 7, 1; Varr. 5, 32, 156 al.; Liv. 1, 33, 9 al.; Plin. 36, 6, 8, § 50), is, f., a building for habitation. [Aedis domicilium in edito positum simplex atque unius aditus. Sive ideo aedis dicitur, quod in ea aevum degatur, quod Graece aiôn vocatur, Fest. p. 13 Müll. Curtius refers this word to aithô, aestus, as meaning originally, fire-place, hearth; others, with probability, compare hedos, hedra, and sēdes.]
    I.
    Sing., a dwelling of the gods, a sanctuary, a temple (prop., a simple edifice, without division into smaller apartments, while templum is a large and splendid structure, consecrated by the augurs, and belonging to one or more deities; cf. Manut. ad Cic. Fam. 4, 7; but after the Aug. period aedes was used for templum; cf. Suet. Caes. 78 with id. ib. 84): haec aedis, Varr. ap. Non. 494, 7:

    senatum in aedem Jovis Statoris vocavi,

    Cic. Cat. 2, 6: aedis Martis, Nep. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    aedes Mercurii dedicata est,

    Liv. 2, 21:

    hic aedem ex marmore molitus est,

    Vell. 1, 11, 5:

    inter altare et aedem,

    Vulg. Luc. 11, 51:

    aedem Concordiae,

    Plin. 33, 1, 6, § 19:

    aedes Veneris genitricis,

    Suet. Caes. 78; v. above; id. ib. 10:

    aedem Baal,

    Vulg. 4 Reg. 10, 27; ib. Act. 19, 24 al.: haec ego ludo, quae nec in aede sonent, i. e. in the temple of the Muses, or of the Palatine Apollo, where poems were publicly recited, Hor. S. 1, 10, 38; cf.:

    quanto molimine circumspectemus vacuam Romanis vatibus aedem,

    id. Ep. 2, 2, 94.— Plur. in this sense generally in connection with sacrae, divinae, deorum, and only when several temples are spoken of:

    aedes sacrae,

    Cic. Dom. 49; cf. Suet. Aug. 30, 100:

    Capitolii fastigium et ceterarum aedium,

    Cic. de Or. 3, 46; cf. Liv. 38, 41:

    Deorum aedes,

    Suet. Cat. 21; cf. id. Ner. 38; id. Claud. 21 al.—
    II.
    A dwelling for men, a house, habitation, [p. 52] obode (syn. domus; usu. only in the plur., as a collection of several apartments; but in the earliest period the sing. also may have had this signif., though but few certain examples of it have been preserved in the written language; cf. Plaut. As. 1, 3, 67:

    hic noster quaestus aucupii simillimust... aedis nobis areast, auceps sum ego): aedes probae et pulchre aedificatae,

    Plaut. Merc. 5, 2, 60; id. Most. 1, 2, 18:

    ultimae,

    Ter. Heaut. 5, 1, 29:

    apud istum in aedibus,

    Cic. Verr. 2, 1, 19, § 50, and soon after: in mediis aedibus; cf. Verg. A. 2, 512:

    liberae,

    a house that is rent-free, Liv. 30, 17:

    privatae,

    Suet. Ner. 44 al. —Hence sometimes used for a part of the domus, a room, an apartment, chamber:

    insectatur omnes domi per aedīs,

    Plaut. Cas. 3, 5, 31; Verg. G. 2, 462; cf. id. A. 2, 487 (v. also Gell. 4, 14; Curt. 8, 6; Hor. C. 1, 30, 4).—In Plaut., by comic license, aedes for familia: credo hercle has sustollat aedīs totas atque hunc in crucem, Mil. 2, 3, 39: ut ego suffringam his talos totis aedibus, to break the legs of this whole house (i. e. family), Truc. 2, 8, 7: ab aedibus, denoting office (cf. ab), a castellan:

    CVM AB AEDIBVS ESSEM,

    Inscr. Grut. 697, 1.—
    * B.
    Met., the cells (or hive) of bees:

    clausis cunctantur in aedibus,

    Verg. G. 4, 258.—
    * C.
    Trop.:

    fac, sis, vacivas aedīs aurium, mea ut migrare dicta possint,

    the chambers of your ears, Plaut. Ps. 1, 5, 54.—
    * D.

    Lewis & Short latin dictionary > aedes

  • 3 arx

    arx, arcis, f. [arx ab arcendo, quod is locus munitissimus rubis, a quo facillime possit hostis prohiberi, Varr. L. L. 5, § 151 Müll; cf. Serv. ad Verg. A. 1, 20; Isid. Orig. 15, 2, 32; Doed. Syn. IV. p. 428; v. arceo], a stronghold, castle, citadel, fortress, akropolis; in Rome, the Capitolium.
    I.
    A.. Lit.: arce et urbe orba sum, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 19, 44 (Trag. v. 114 Müll.): optumates, Corinthum quae arcem altam habetis, id. ap. ejusd. Fam. 7, 6: edicite per urbem ut omnes qui arcem astuque accolunt, cives, etc.; Att. ap. Non. p. 357, 14:

    Illa autem in arcem [hinc] abiit,

    Plaut. Bacch. 4, 8, 59; so id. Ps. 4, 6, 2:

    In arcem transcurso opus est,

    Ter. Hec. 3, 4, 17:

    Condere coeperunt urbīs arcemque locare,

    Lucr. 5, 1107:

    arcis servator, candidus anser,

    id. 4, 683:

    munire arcem,

    Cic. Pis. 34 fin.:

    cum Tarento amisso arcem tamen Livius retinuisset,

    id. de Or. 2, 67, 273: arx intra moenia in immanem altitudinem edita; Liv. 45, 28:

    arx Sion,

    Vulg. 2 Reg. 5, 7:

    arx Jerusalem,

    ib. 1 Macc. 13, 49:

    Romana,

    Liv. 1, 12:

    Capitolina,

    id. 6, 20; cf. id. 3, 18:

    Sabinus arcem Capitolii insedit mixto milite,

    Tac. H. 3, 69; Suet. Claud. 44 et saep. As the place on which auguries were received (cf. auguraculum):

    ut cum in arce augurium augures acturi essent,

    Cic. Off. 3, 16, 66; so Liv. 1, 18 and 24.—Hence,
    B.
    Trop., defence, prolection, refuge, bulwark, etc.:

    Castoris templum fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii,

    Cic. Pis. 5, 11:

    haec urbs, lux orbis terrarum atque arx omnium gentium,

    id. Cat. 4, 6; cf. id. Agr. 1, 6, 18:

    Africa arx omnium provinciarum,

    id. Lig. 7, 22:

    Stoicorum,

    id. Div. 1, 6, 10:

    arx finitimorum, Campani,

    Liv. 7, 29; 37, 18:

    tribunicium auxilium et provocationem, duas arces libertatis tuendae,

    id. 3, 45:

    arx ad aliquid faciendum,

    id. 28, 3:

    eam urbem pro arce habiturus Philippus adversus Graeciae civitates,

    id. 33, 14; Flor. 3, 6, 5:

    quasi arx aeternae dominationis,

    Tac. A. 14, 31.—
    C.
    As the abode of tyrants, a poet. designation of tyranny (cf. Ascon. ad Cic. Div. in Caecil. 5), Claud. IV. Cons. Hon. 293 Heins.:

    cupidi arcium,

    Sen. Thyest. 342; cf. id. Contr. 4, 27:

    non dum attigit arcem, Juris et humani culmen,

    Luc. 7, 593 Corte; cf. id. 8, 490, and 4, 800; Tert. Apol. 4.—
    D.
    Prov.:

    arcem facere e cloacā,

    to make a mountain of a mole-hill, Cic. Planc. 40.—
    II.
    Since castles were generally on a height, meton., a height, summit, pinnacle, top, peak (usu. poet. and in Aug. and postAug. prose), lit. and trop.
    A.
    Lit.:

    summā locum sibi legit in arce,

    upon the extreme height, Ov. M. 1, 27; cf. id. ib. 12, 43. —So,
    2.
    In partic.
    a.
    Of mountains:

    Parnasi constitit arce,

    Ov. M. 1, 467:

    arce loci summā,

    id. ib. 11, 393:

    Rhipaeae arces,

    Verg. G. 1, 240:

    flērunt Rhodopeïae arces,

    id. ib. 4, 461:

    septemque unā sibi muro circumdedit arces,

    id. ib. 2, 535:

    primus inexpertas adiit Tirynthius arces, i. e. Alpes,

    Sil. 3, 496; cf. Drak. ad id. 15, 305; Val. Fl. 3, 565:

    impositum arce sublimi oppidum cernimus,

    Petr. 116; cf. id. 123, 205, and 209.—
    b.
    Of houses built on an eminence, Petr. 121, 107, and 293.—
    c.
    Of the citadel of heaven:

    quae pater ut summā vidit Saturnius arce,

    Ov. M. 1, 163:

    summam petit arduus arcem,

    id. ib. 2, 306:

    sideream mundi qui temperat arcem,

    id. Am. 3, 10, 21.—
    d.
    Of the heavens themselves: aetheriae [p. 170] arces, Ov. Tr. 5, 3, 19:

    arces igneae,

    Hor. C. 3, 3, 10:

    caeli quibus adnuis arcem,

    Verg. A. 1, 250; cf. id. ib. 1, 259.—
    e.
    Of temples erected on an eminence:

    dexterā sacras jaculatus arces,

    Hor. C. 1, 2, 3.—
    f.
    Of the head:

    arx corporis,

    Sen. Oedip. 185; Claud. IV. Cons. Hon. 235.—
    B.
    Trop., height, head, summit, etc. (rare):

    celsā mentis ab arce,

    Stat. S. 2, 2, 131:

    summae laudum arces,

    Sil. 13, 771; Sid. Carm. 2, 173:

    ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse,

    head and front, Liv. 28, 42:

    arx eloquentiae,

    Tac. Or. 10.

    Lewis & Short latin dictionary > arx

  • 4 confero

    confĕro, contŭli, collātum (conl-), conferre, v. a.
    I.
    To bring, bear, or carry together, to collect, gather (freq. and class.).
    A.
    In gen.:

    ligna circa casam,

    Nep. Alcib. 10, 4:

    arma,

    Vell. 2, 114, 4:

    cibos ore suo (aves),

    Quint. 2, 6, 7:

    undique collatis membris,

    Hor. A. P. 3 al.:

    sarcinas in unum locum,

    Caes. B. G. 1, 24; cf. id. ib. 2, 25:

    collatis militaribus signis,

    id. ib. 7, 2:

    ut premerer sacrā Lauroque collatāque myrto,

    Hor. C. 3, 4, 19:

    quo (sc. in proximum horreum) omne rusticum instrumentum,

    Col. 1, 6, 7:

    illuc (sc. in castella) parentes et conjuges,

    Tac. A. 4, 46 fin.:

    dentes in corpore (canes),

    Ov. M. 3, 236:

    materiam omnem, antequam dicere ordiamur,

    Quint. 3, 9, 8:

    summas (scriptorum) in commentarium et capita,

    id. 10, 7, 32:

    plura opera in unam tabulam,

    id. 8, 5, 26:

    quae in proximos quinque libros conlata sunt,

    id. 8, prooem. 1: res Romanas Graeco peregrinoque sermone in historiam, Just. pr. 1; cf. Suet. Caes. 44; cf. I. B. 5. infra.; Quint. 4, 1, 23:

    rogus inimicis collatus manibus,

    Petr. 115 fin.
    B.
    In partic.
    1.
    To collect money, treasures, etc., for any object, to bring offerings, contribute:

    dona mihi,

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    contulit aes populus,

    Ov. F. 4, 351;

    so freq. on monuments: AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3648; 74; Suet. Aug. 59:

    EX AERE CONLATO,

    Inscr. Orell. 3991:

    aurum argentumque in publicum,

    Liv. 28, 36, 3:

    munera ei,

    Nep. Ages. 7, 3:

    tributa quotannis ex censu,

    Cic. Verr. 2, 2, 53, § 131:

    conferre eo minus tributi,

    Liv. 5, 20, 5:

    in commune,

    Cic. Verr. 2, 2, 59, § 145; id. Quint. 3, 12:

    quadringena talenta quotannis Delum,

    Nep. Arist. 3, 1:

    (pecunia) ad ejus honores conlata,

    Cic. Fl. 25, 59:

    ad honorem tuum pecunias maximas contulisse,

    id. Verr. 2, 2, 65, § 157:

    sextantes in capita,

    Liv. 2, 33, 11:

    pecunias,

    Suet. Caes. 19; id. Aug. 57; 30; Just. 3, 6:

    vinum alius, alius mel,

    Dig. 41, 1, 7; 47, 7, 3 pr.:

    sua bona in medium,

    ib. 37, 6, 1 pr.:

    magnam partem patrimonii alicui rei,

    ib. 50, 4, 5:

    cum et Socrati collatum sit ad victum,

    Quint. 12, 7, 9.— Absol.:

    nos dabimus, nos conferemus, nostro sumptu, non tuo,

    Plaut. Most. 5, 2, 39.—Hence,
    b.
    Trop., like the Gr. sumpherô (v. Lidd. and Scott in h. v. 5.), to be useful, profitable, to profit, serve, be of use to ( = prosum; cf. also conduco, II.; post-Aug., and only in the third person; most freq. in Quint.); constr. with ad, in, the dat., inf., or absol.
    (α).
    With ad:

    naturane plus ad eloquentiam conferat an doctrina,

    Quint. 2, 19, 1; so id. 1, 8, 7; 2, 5, 1; 3, 6, 7 al.; Cels. 6, 6, 1; Col. 12, prooem. § 6; Suet. Tib. 4.—
    * (β).
    With in:

    rursus in alia plus prior (exercitatio) confert,

    Quint. 10, 7, 26.—
    (γ).
    With dat.:

    Gracchorum eloquentiae multum contulisse matrem,

    Quint. 1, 1, 6; so id. prooem. § 6; 2, 9, 2; 3, 7, 12 al.; Plin. 20, 6, 23, § 54; 20, 23, 98, § 261; 29, 1, 6, § 13; Suet. Vesp. 6.—
    (δ).
    With subj. inf.:

    incipiente incremento confert alterna folia circum obruere,

    Plin. 19, 5, 26, § 83.—
    (ε).
    Absol.:

    multum veteres etiam Latini conferunt, imprimis copiam verborum,

    Quint. 1, 8, 8; 2, 5, 16; 4, 2, 123 al.; cf. Sillig ad Plin. 35, 10, 36, § 67.—
    2.
    To bring into connection, to unite, join, connect:

    membris collatis, of an embrace,

    Lucr. 4, 1101; cf.

    ora,

    App. M. 5, p. 161, 17:

    fontes e quibus collatae aquae flumen emittunt,

    Curt. 7, 11, 3: capita, to lay heads together (in conferring, deliberating, etc.), Cic. Verr. 2, 3, 12, § 31; Liv. 2, 45, 7: pedem, to go or come with one, Plaut. Merc. 5, 2, 41; so,

    gradum ( = congredi),

    id. Men. 3, 3, 30; id. Ps. 2, 4, 17; Verg. A. 6, 488.—Of chemical union:

    dissimiles et dispares res in unam potestatem,

    Vitr. 2, 6, 4.—
    b.
    Trop.:

    collatis viribus,

    Plin. Ep. 8, 14, 17; cf.:

    conferre vires in unum,

    Liv. 33, 19, 7:

    collata omnium vota in unius salutem,

    Plin. Pan. 23, 5:

    e singulis frustis collata oratio,

    Quint. 8, 5, 27; cf. id. 2, 9, 3:

    velut studia inter nos conferebamus,

    id. 4, prooem. § 1.— So esp. of conferences, consultations, etc., to consult together, confer, consider or talk over together:

    si quid res feret, coram inter nos conferemus,

    Cic. Att. 1, 20, 1:

    sollicitudines nostras inter nos,

    id. Fam. 6, 21, 2:

    rationes,

    id. Att 5, 21, 12: familiares sermones cum aliquo, to unite in familiar conversation with, id. Off. 2, 11, 39:

    cum hoc in viā sermonem contulit,

    id. Inv. 2, 4, 14; cf.:

    cum aliquo aut sermones aut consilia,

    id. Phil. 2, 15, 38:

    consilia ad adulescentes,

    Ter. Heaut. 3, 1, 64; cf.:

    consilia dispersim antea habita,

    Suet. Caes. 80:

    injurias,

    to deliberate together concerning, Tac. Agr. 15; Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2.— Absol.:

    omnes sapientes decet conferre et fabulari,

    Plaut. Rud. 2, 3, 8.—With a rel.clause:

    fusi contulerimus inter nos... quid finis,

    Cic. Fin. 2, 2, 4:

    ibi conferentibus, quid animorum Hispanis esset,

    Liv. 27, 20, 4.—
    3.
    To bring or join together in a hostile manner, to set together (most freq. in milit. lang.):

    (Galli) cum Fontejo ferrum ac manus contulerunt,

    Cic. Font. 5, 12 (1, 2):

    signa cum Alexandrinis,

    id. Pis. 21, 49; cf.:

    collatis signis depugnare,

    Plaut. Cas. 2, 5, 44; Cic. Imp. Pomp. 23, 66:

    arma cum aliquo,

    Nep. Eum. 11, 5; 3, 6; cf.:

    arma inter se,

    Liv. 21, 1, 2:

    castra cum hoste,

    id. 26, 12, 14; cf.:

    castra castris,

    id. 23, 28, 9; 8, 23, 9; Cic. Div. 2, 55, 114; Caes. B. C. 3, 79:

    pedem cum pede,

    to fight foot to foot, Liv. 28, 2, 6; cf.:

    pede conlato,

    id. 6, 12, 10; 10, 29, 6; 26, 39, 12 al.:

    gradum cum aliquo,

    id. 7, 33, 11:

    pectora luctantia nexu pectoribus,

    Ov. M. 6, 242:

    stat conferre manum Aeneae,

    Verg. A. 12, 678:

    prima movet Cacus collatā proelia dextrā,

    Ov. F. 1, 569:

    collatis cursibus hastas conicere,

    Val. Fl. 6, 270:

    seque viro vir contulit,

    Verg. A. 10, 735.— Poet.:

    inter sese duri certamina belli,

    Verg. A. 10, 147:

    contra conferre manu certamina pugnae,

    Lucr. 4, 843:

    collato Marte,

    Ov. M. 12, 379.— Absol.:

    mecum confer, ait,

    fight with me, Ov. M. 10, 603.—
    b.
    Transf. from milit. affairs to lawsuits: pedem, to encounter, come in contact with one, to attack:

    non possum magis pedem conferre, ut aiunt, aut propius accedere?

    Cic. Planc. 19, 48:

    pedem cum singulis,

    Quint. 5, 13, 11; cf. id. 8, 6, 51; cf.:

    qui illi concedi putem utilius esse quod postulat quam signa conferri,

    Cic. Att. 7, 5, 5.— Poet.:

    lites,

    to contend, quarrel, Hor. S. 1, 5, 54.—
    4.
    To bring together for comparison, to compare; constr. with cum, inter se, ad, the dat., or acc. only.
    (α).
    With cum:

    quem cum eo (sc. Democrito) conferre possumus non modo ingenii magnitudine sed etiam animi?

    Cic. Ac. 2, 23, 73; so id. Verr. 2, 4, 52, § 115:

    ut non conferam vitam neque existimationem tuam cum illius,

    id. ib. 2, 4, 20, § 45; id. Sull. 26, 72:

    cum maximis minima,

    id. Opt. Gen. Or. 6, 17; Quint. 5, 13, 12; 8, 4, 2 al.:

    nostras leges cum illorum Lycurgo et Dracone et Solone,

    Cic. de Or. 1, 44, 197; cf.:

    illa cum Graeciā,

    id. Tusc. 1, 1, 2; v. also d. —
    (β).
    With inter se (rare):

    vitam inter se utriusque conferte,

    Cic. Rosc. Com. 7, 20.—
    * (γ).
    With ad:

    bos ad bovem collatus,

    Varr. L. L. 9, § 28 Müll.—
    (δ).
    With dat.:

    tempora praesentia praeteritis,

    Lucr. 2, 1166:

    parva magnis,

    Cic. Or. 4, 14:

    alicui illud,

    id. Inv. 2, 50, 151:

    lanam tinctam Tyriae lacernae,

    Quint. 12, 10, 75:

    ingenia ingeniis,

    Sen. Contr. 5, 33:

    illam puellis,

    Prop. 1, 5, 7; 1, 4, 9:

    nil jucundo amico,

    Hor. S. 1, 5, 44:

    (Pausanias et Lysander) ne minimā quidem ex parte Lycurgi legibus et disciplinae conferendi sunt,

    Cic. Off. 1, 22, 76; cf. supra, a.—
    (ε).
    With acc. only:

    tesseram hospitalem,

    Plaut. Poen. 5, 2, 88:

    conferte Verrem: non ut hominem cum homine comparetis, etc.,

    Cic. Verr. 2, 4, 54, § 121:

    exemplum,

    Plaut. Poen. 1, 2, 85; Ter. Ad. 1, 2, 14; Ov. M. 7, 696:

    nec cum quaereretur gener Tarquinio, quisquam Romanae juventutis ullā arte conferri potuit,

    Liv. 1, 39, 4; Suet. Caes. 47:

    census,

    Plin. 7, 48, 49, § 159.—Of documents:

    haec omnia summā curā et diligentiā recognita et conlata sunt,

    Cic. Verr. 2, 2, 77, § 190.—
    5.
    With the idea of shortening by bringing together (cf. colligo), to compress, abridge, condense, make or be brief:

    quam potero in verba conferam paucissima,

    Plaut. Men. prol. 6; cf.:

    in pauca, ut occupatus nunc sum, confer, quid velis,

    id. Ps. 1, 3, 44:

    rem in pauca,

    id. Poen. 5, 4, 68; and:

    in pauca verba,

    id. As. 1, 1, 75; id: Pers. 4, 4, 109:

    totam Academiam... ex duobus libris contuli in quattuor,

    Cic. Att. 13, 13, 1:

    ut in pauca conferam,

    id. Caecin. 6, 17:

    sua verba in duos versus,

    Ov. F. 1, 162:

    ex immensā diffusāque legum copiā optima quaeque et necessaria in paucissimos libros,

    Suet. Caes. 44.— [p. 412] *
    6.
    To join in bringing forward, to propose unitedly (as a law; cf.

    fero, II. B. 8. b.): cur enim non confertis, ne sit conubium divitibus et pauperibus,

    Liv. 4, 4, 9 Weissenb. ad loc.
    II.
    (Con intens.) To bear, carry, convey, direct a thing somewhere (in haste, for protection, etc.); and conferre se, to betake or turn one's self anywhere, to go (very freq. and class.).
    A.
    Prop.
    1.
    In gen.
    (α).
    With the designation of the goal: quo me miser conferam? Gracch. ap. Cic. de Or. 3, 56, 214:

    qui cum se suaque omnia in oppidum Bratuspantium contulissent,

    Caes. B. G. 2, 13:

    se suaque eo,

    id. ib. 3, 28:

    se suaque in naves,

    Nep. Them. 2, 7 al.:

    iter Brundisium versus,

    Cic. Att. 3, 4 med.; cf.: iter eo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 4:

    suas rationes et copias in illam provinciam,

    id. Imp. Pomp. 7, 17: legiones in mediam aciem, Auct. B. Alex. 39;

    Auct. B. Afr. 60: quos eodem audita Cannensis clades contulerat,

    Liv. 23, 17, 8:

    parentes illuc,

    Tac. A. 4, 46:

    se Rhodum conferre,

    Cic. de Or. 3, 56, 213: se Laodiceam, Lent. ap. Cic. Fam. 12, 14, 4:

    se Colonas,

    Nep. Paus. 3, 3:

    quo se fusa acies,

    Liv. 9, 16, 1 al.:

    se ad Tissaphernem,

    Nep. Alcib. 5, 2; so,

    se ad Pharnabazum,

    id. Con. 2, 1:

    se in fugam,

    Cic. Caecin. 8, 22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20; Plaut. Bacch. 3, 1, 7 (cf.:

    conicere se in pedes,

    Ter. Phorm. 1, 4, 13).—Of things:

    pituita eo se umorve confert,

    Cels. 2, 12.—
    (β).
    Absol.:

    pulcre haec confertur ratis,

    is borne away, Plaut. Bacch. 4, 6, 27.—
    2.
    Esp., in Ov. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to change into, transform to something:

    aliquem in saxum,

    Ov. M. 4, 278: versos vultus ( poet. circumlocution for se) in hanc, id. ib. 9, 348:

    corpus in albam volucrem,

    id. ib. 12, 145.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to bring, turn, direct something to; and conferre se, to turn, apply, devote one's self to, etc.:

    quo mortuo me ad pontificem Scaevolam contuli,

    Cic. Lael. 1, 1:

    (Crassus) cum initio aetatis ad amicitiam se meam contulisset,

    id. Brut. 81, 281; id. Fam. 11, 29, 2:

    qui se ad senatūs auctoritatem, ad libertatem vestram contulerunt,

    id. Phil. 4, 2, 5; id. Ac. 1, 9, 34:

    se ad studium scribendi,

    id. Arch. 3, 4:

    se ad studia litterarum,

    id. ib. 7, 16; cf. Suet. Gram. 24:

    meus pater eam seditionem in tranquillum conferet (the figure taken from the sea when in commotion),

    Plaut. Am. 1, 2, 16: verba ad rem, to bring words to actions, i. e. to pass from words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, 1, 17:

    suspitionem in Capitonem,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    ut spes votaque sua non prius ad deos quam ad principum aures conferret,

    Tac. A. 4, 39:

    lamentationes suas etiam in testamentum,

    id. ib. 15, 68.—More freq., in partic.,
    2.
    With the access. idea of application or communication, to devote or apply something to a certain purpose, to employ, direct, confer, bestow upon, give, lend, grant, to transfer to (a favorite word with Cic.).
    (α).
    With dat.:

    dona quid cessant mihi Conferre?

    Plaut. Men. 1, 2, 20:

    tibi munera,

    Prop. 2, 3, 25; Nep. Ages. 7, 3:

    victoribus praemia,

    Suet. Calig. 20:

    puellae quinquaginta milia nummūm,

    Plin. Ep. 6, 32, 2:

    fructum alio,

    Ter. Eun. 3, 1, 60; Dig. 37, 6, 1, § 24.—
    (β).
    With ad and acc.:

    hostiles exuvias ornatum ad urbis et posterum gloriam,

    Tac. A. 3, 72:

    Mithridates omne reliquum tempus non ad oblivionem veteris belli, sed ad comparationem novi contulit,

    Cic. Imp. Pomp. 4, 9:

    omne studium atque omne ingenium ad populi Romani gloriam laudemque celebrandam,

    id. Arch. 9, 19; id. Fam. 10, 1, 3:

    omnem meam curam atque operam ad philosophiam,

    id. ib. 4, 3, 4:

    omnem tuum amorem omnemque tuam prudentiam... confer ad eam curam,

    id. Att. 7, 1, 2:

    animum ad fodiendos puteos, Auct. B. Alex. 9: ad naturae suae non vitiosae genus consilium vivendi omne,

    Cic. Off. 1, 33, 120:

    orationem omnem ad misericordiam,

    id. Lig. 1, 1.—
    (γ).
    With in:

    omnes curas cogitationesque in rem publicam,

    Cic. Off. 2, 1, 2:

    diligentiam in valetudinem tuam,

    id. Fam. 16, 4, 4:

    praedas ac manubias suas non in monumenta deorum immortalium, neque in urbis ornamenta conferre, sed, etc.,

    id. Agr. 2, 23, 60:

    in eos, quos speramus nobis profuturos, non dubitamus officia conferre,

    id. Off. 1, 15, 48; so,

    plurimum benignitatis in eum,

    id. ib. 1, 16, 50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. assigns to, charges with, Tac. H. 4, 53:

    in unius salutem collata omnium vota,

    Plin. Pan. 23, 5.—
    (δ).
    With erga:

    commemoratio benevolentiae ejus, quam erga me a pueritiā contulisses,

    Cic. Fam. 10, 5, 1.—
    3.
    With aliquid ad or in aliquem or aliquid, to refer or ascribe something to a person or thing as its possessor, author (in a good, and freq. in a bad sense), to attribute, impute, assign, ascribe to one, to lay to the charge of:

    species istas hominum in deos,

    Cic. N. D. 1, 27, 77:

    res ad imperium deorum,

    Lucr. 6, 54:

    permulta in Plancium, quae ab eo numquam dicta sunt, conferuntur... Stomachor vero, cum aliorum non me digna in me conferuntur,

    Cic. Planc. 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2:

    mortis illius invidiam in L. Flaccum,

    id. Fl. 17, 41:

    suum timorem in rei frumentariae simulationem angustiasque itinerum,

    Caes. B. G. 1, 40:

    sua vitia et suam culpam in senectutem,

    Cic. Sen. 5, 14:

    hanc ego de re publicā disputationem in Africani personam et Phili contuli,

    id. Att. 4, 16, 2.—So esp.:

    culpam in aliquem,

    Plaut. Am. 2, 2, 156; Ter. Eun. 2, 3, 97; Cic. Att. 9, 2, a, 1:

    causam in aliquem,

    id. ib. 12, 31, 1; Liv. 5, 11, 6; cf.:

    causam in tempus,

    Cic. de Or. 3, 61, 228.—
    4.
    To transfer to a fixed point of time, fix, assign, refer, appoint, put off, defer, postpone (cf. differo):

    Carthaginis expugnationem in hunc annum,

    Liv. 27, 7, 5: in posterum diem iter suum contulit, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 13, 3:

    omnia in mensem Martium,

    Cic. Att. 6, 1, 24:

    aliquid in ambulationis tempus,

    id. Q. Fr. 3, 3, 1:

    eam pecuniam in rei publicae magnum aliquod tempus,

    id. Off. 3, 24, 93:

    quod in longiorem diem conlaturus fuisset,

    Caes. B. G. 1, 40 fin.:

    alicujus consulatum in annum aliquem,

    Plin. Pan. 61.—Rarely of place:

    idoneum locum in agris nactus... ibi adventum expectare Pompei eoque omnem belli rationem conferre constituit,

    Caes. B. C. 3, 81 fin.
    5.
    To bring on, cause, occasion, induce:

    pestem alicui,

    Col. 1, 5, 4:

    candorem mollitiamque,

    Plin. 35, 15, 50, § 175.

    Lewis & Short latin dictionary > confero

  • 5 curator

    cūrātor (old orthog. COERATOR, v. the foll.), ōris, m. [id.], he who cares for or takes charge of a thing, a manager, overseer, superintendent, keeper.
    I.
    In gen.:

    ludorum,

    Plaut. Poen. prol. 36:

    suntoque aediles coeratores urbis annonae ludorumque solemnium,

    Cic. Leg. 3, 3, 6:

    viae Flaminiae,

    id. Att. 1, 1, 2:

    aviarii,

    a bird-keeper, Varr. R. R. 3, 5, 5; cf.

    apum,

    Col. 9, 9, 1:

    pavonini gregis,

    id. 8, 11, 2;

    and gallinarius,

    Varr. R. R. 3, 9, 7:

    fidus negotiorum,

    Sall. J. 71, 3:

    munerum ac venationum,

    Suet. Calig. 27:

    restituendae Campaniae,

    id. Tit. 8:

    restituendi Capitolii,

    Gell. 2, 10, 2 et saep.:

    muris reficiendis,

    Cic. Opt. Gen. 7, 19:

    legibus agrariis,

    id. Agr. 2, 7, 17:

    curator, qui statuis faciundis praeesset,

    id. Verr. 2, 2, 59, § 144:

    reipublicae,

    Sall. J. 110, 6:

    urbis,

    Amm. 14, 7, 17.—
    II.
    In partic., a legal t. t., a guardian, curator, trustee (of a minor, an imbecile, an absent person, etc.), Gai Inst. 1, 200; Dig. libb. 26 et 27; Hor. Ep. 1, 1, 102; Sen. Contr. 1, 2; Quint. 7, 4, 11; Jul. Cap. Vit. M. Aur. 10 et saep.; v. Dict. of Antiq.

    Lewis & Short latin dictionary > curator

  • 6 exorbeo

    ex-sorbĕo or exorbĕo, ŭi ( perf.:

    exsorpsi,

    Sen. ad Helv. 10, 9), 2, v. a., to suck out, suck or sup up, suck in, drain (class.).
    I.
    Lit.:

    ova,

    Plin. 28, 2, 4, § 19:

    sucum,

    App. Mag. p. 276, 10; Ov. F. 6, 145:

    gustaras civilem sanguinem, vel potius exsorbueras,

    Cic. Phil. 2, 29, 71; cf. id. de Or. 1, 52, 225;

    id. poët. Tusc. 2, 8, 20. —In mal. part.: viros,

    to exhaust, Juv. 10, 223.—
    II.
    Trop.:

    animam amborum,

    to swallow up, to destroy, Plaut. Bacch. 4, 8, 28:

    praedas,

    Cic. de Harusp. 27, 59: tristitiam alicui, to remove, Turp. ap. Non. 102, 32: multorum stultitiam perpessus est, [p. 703] arrogantiam pertulit, difficultates exsorbuit, qs. drained to the dregs, Cic. Mur. 9, 19:

    tot congiaria principum et ingens Capitolii vectigal,

    Sen. Helv. Cons. 10, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > exorbeo

  • 7 exsorbeo

    ex-sorbĕo or exorbĕo, ŭi ( perf.:

    exsorpsi,

    Sen. ad Helv. 10, 9), 2, v. a., to suck out, suck or sup up, suck in, drain (class.).
    I.
    Lit.:

    ova,

    Plin. 28, 2, 4, § 19:

    sucum,

    App. Mag. p. 276, 10; Ov. F. 6, 145:

    gustaras civilem sanguinem, vel potius exsorbueras,

    Cic. Phil. 2, 29, 71; cf. id. de Or. 1, 52, 225;

    id. poët. Tusc. 2, 8, 20. —In mal. part.: viros,

    to exhaust, Juv. 10, 223.—
    II.
    Trop.:

    animam amborum,

    to swallow up, to destroy, Plaut. Bacch. 4, 8, 28:

    praedas,

    Cic. de Harusp. 27, 59: tristitiam alicui, to remove, Turp. ap. Non. 102, 32: multorum stultitiam perpessus est, [p. 703] arrogantiam pertulit, difficultates exsorbuit, qs. drained to the dregs, Cic. Mur. 9, 19:

    tot congiaria principum et ingens Capitolii vectigal,

    Sen. Helv. Cons. 10, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > exsorbeo

  • 8 fabricor

    fā̆brĭcor, ātus, 1 (archaic inf. fabricarier, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 63, 159), v. dep. a., and ( poet. and in post-Aug. prose) făbrĭ-co, āvi, ātum, 1, v. a. [fabrica], to make out of wood, stone, metal, etc., to frame, forge, construct, build.
    I.
    Lit.
    (α).
    Form fabricor: heu Mulciber, arma ignavo es invictā fabricatus manu, Att. ap. Macr. S. 6, 5 (Rib. Trag. Rel. p. 208):

    ii, qui signa fabricantur,

    Cic. Off. 1, 41, 147:

    Capitolii fastigium,

    id. de Or. 3, 46, 180:

    gladium, id. Rab. Post, 3, 7: Jovi fulmen,

    id. Div. 2, 19, 43:

    naves,

    Tac. A. 14, 29:

    pontes et scalas fabricati,

    id. ib. 4, 51:

    (mundum) globosum est fabricatus,

    Cic. Univ. 6 Orell. N. cr. et saep.—
    (β).
    Form fabrico:

    hunc (cratera) fabricaverat Alcon,

    Ov. M. 13, 683; cf.:

    pugnabant armis, quae post fabricaverat usus,

    Hor. S. 1, 3, 102:

    ratem,

    Phaedr. 4, 6, 9:

    fabricavit deceris Liburnicas,

    Suet. Calig. 37:

    vasa fabricabis,

    Vulg. Exod. 27, 3; id. Num. 32, 16 al.—In pass.:

    fabricata fago pocula,

    carved, made, Ov. M. 8, 670; cf.:

    simulacra ex auro vel argento fabricata,

    cast, molten, Suet. Ner. 32:

    in amphitheatro ligneo intra anni spatium fabricato,

    built, id. ib. 12:

    tela reponuntur manibus fabricata Cyclopum,

    forged, Ov. M. 1, 259; cf. Quint. 2, 16, 6; 3, 2, 2; Vell. 2, 79, 2:

    in nostros fabricata est machina muros,

    Verg. A. 2, 46: di qui hominis manu fabricati sunt, Vulg. Deut. 4, 28 et saep.—
    II.
    Transf., in gen., to prepare, form, fashion.
    (α).
    Form fabricor:

    hoc affirmare potes, Luculle, esse aliquam vim cum prudentia et consilio scilicet, quae finxerit, vel, ut tuo verbo utar, quae fabricata sit hominem?

    Cic. Ac. 2, 27, 87; cf.:

    quanto quasi artificio natura fabricata esset primum animal omne, deinde hominem maxime,

    id. ib. 2, 10, 30:

    opus est fabricanda ad fulmina nubi,

    Lucr. 6, 365 Lachm. N. cr.; imitated:

    fabricantes fulmina nubes,

    Manil. 1, 853:

    ut ea ipsa dii immortales ad usum hominum fabricati paene videantur,

    Cic. N. D. 1, 2, 4; cf. id. de Or. 3, 45, 178:

    prandium opipare,

    App. M. 7, p. 192, 31: quod nihil esset clarius enargeia, ut Graeci:

    (perspicuitatem aut evidentiam nos, si placet, nominemus fabricemurque, si opus erit, verba), etc.,

    Cic. Ac. 2, 6, 17:

    fabricare quidvis, quidvis comminiscere,

    Plaut. As. 1, 1, 89; cf.:

    compara, fabricare, finge quod lubet,

    id. Bacch. 4, 4, 42. — Absol.:

    age modo, fabricamini,

    Plaut. Cas. 2, 8, 52.—
    (β).
    Form fabrico:

    philosophia animum format et fabricat,

    Sen. Ep. 16, 3:

    qui fabricaverat illum (Platonem),

    Manil. 1, 772:

    ne fabricate moras,

    Sil. 16, 671.—In pass.:

    dum illa verba fabricentur et memoriae insidant,

    Quint. 10, 7, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > fabricor

  • 9 fastigium

    fastīgĭum, ii, n. [cf. Sanscr. bhrshtīs, corner, rim; Gr. a-phlaston, aplustria, the ornamented stern of a ship; O. H. Germ. brort, the prow], the top of a gable, a gable end, pediment (syn.: cacumen, culmen, vertex, apex).
    I.
    Prop.:

    Capitolii fastigium illud et ceterarum aedium non venustas, sed necessitas ipsa fabricata est... utilitatem templi fastigii dignitas consecuta est,

    Cic. de Or. 3, 46, 180; cf.:

    fastigia aliquot templorum a culminibus abrupta,

    Liv. 40, 2, 3:

    evado ad summi fastigia culminis,

    Verg. A. 2, 458; Cic. Q. Fr. 3, 1, 4, § 14.—Hence, meton., the roof of a house, Verg. A. 8, 491; 9, 568; Val. Fl. 2, 235:

    habere pulvinar, simulacrum, fastigium, flaminem,

    id. Phil. 2, 43, 110; cf.

    of the same: omnes unum in principem congesti honores: circa templa imagines... suggestus in curia, fastigium in domo, mensis in caelo,

    Flor. 4, 2 fin.:

    Romae signa eorum sunt in Palatina aede Apollinis in fastigio,

    Plin. 36, 5, 4, § 13; cf. id. 35, 12, 43, § 152; Vitr. 3, 2.— Transf.:

    operi tamquam fastigium imponere,

    Cic. Off. 3, 7, 33.—
    B.
    Transf.
    1.
    The extreme part, extremity of a thing, whether above or below.
    a.
    Top, height, summit:

    colles... pari altitudinis fastigio oppidum cingebant,

    Caes. B. G. 7, 69, 4:

    opus nondum aquae fastigium aequabat,

    Curt. 4, 2, 19:

    summi operis,

    id. 4, 2, 8:

    jamque agger aequaverat summae fastigia terrae,

    id. 8, 10, 31:

    aquatilium ova rotunda, reliqua fere fastigio acuminata,

    Plin. 10, 52, 74, § 145:

    gracilitas (arundinis) nodis distincta leni fastigio tenuatur in cacumina,

    id. 16, 36, 64, § 158; cf.:

    cornua in leve fastigium exacuta,

    id. 11, 37, 45, § 124; 16, 33, 60, § 141; Vulg. 2 Reg. 18, 24.—In plur., Lucr. 4, 827:

    muri,

    Val. Fl. 2, 553:

    fontis fastigium,

    i. e. the height on which the fountain sprang up, Hirt. B. G. 8, 41, 5.—
    b.
    The lower part, depth: forsitan et scrobibus quae sint fastigia, quaeres, [p. 728] what should be the depth of the trenches, Verg. G. 2, 288.—
    2.
    (From the sloping form of the gable.) A slope, declivity, descent:

    ab oppido declivis locus tenui fastigio vergebat,

    Caes. B. C. 1, 45, 5:

    jugum paulo leniore fastigio,

    id. ib. 2, 24, 3:

    iniquum loci ad declivitatem fastigium,

    id. B. G. 7, 85, 4:

    rupes leniore submissa fastigio,

    Curt. 6, 6, 11:

    capreoli molli fastigio,

    Caes. B. C. 2, 10, 3; 2, 24, 3:

    musculi,

    id. ib. 2, 11, 1:

    scrobes paulatim angustiore ad infimum fastigio,

    i. e. gradually narrowing from top to bottom, id. B. G. 7, 73, 5; cf.:

    si (fossa) fastigium habet, ut (aqua) exeat e fundo,

    Varr. R. R. 1, 14, 2.—
    3.
    In the later grammarians, an accent placed over a word, Mart. Cap. 3, § 264; § 268 al.; Diom. p. 428 P.
    II.
    Trop.
    A.
    The highest part, summit, the highest degree, most exalted rank or dignity (perh. only since the Aug. per.):

    quicquid numinum hanc Romani imperii molem in amplissimum terrarum orbis fastigium extulit,

    Vell. 2, 131, 1; cf.:

    sic fit, ut dei summum inter homines fastigium servent,

    Plin. Pan. 52, 2:

    et quoad usque ad memoriam nostram tribuniciis consularibusque certatum viribus est, dictaturae semper altius fastigium fuit,

    Liv. 6, 38 fin.; cf.:

    in consulare fastigium vehi,

    Vell. 2, 69, 1:

    ad regium fastigium evehere aliquem,

    Val. Max. 1, 6, 1:

    alii cives ejusdem fastigii,

    Liv. 3, 35, 9:

    stare in fastigio eloquentiae,

    Quint. 12, 1, 20:

    rhetoricen in tam sublime fastigium sine arte venisse,

    id. 2, 17, 3:

    et poësis ab Homero et Vergilio tantum fastigium accepit, et eloquentia a Demosthene,

    id. 12, 11, 26; cf.:

    magice in tantum fastigii adolevit, ut, etc.,

    grew into such esteem, Plin. 30, 1, 1, § 2.—
    2.
    In gen., dignity, rank, condition:

    (M. Laetorio) curatio altior fastigio suo data est,

    Liv. 2, 27, 6; cf.:

    ampliora etiam humano fastigio decerni sibi passus est,

    Suet. Caes. 76:

    tamquam mortale fastigium egressus,

    Tac. A. 15, 74:

    animus super humanum fastigium elatus,

    Curt. 9, 10 med.:

    quales ex humili magna ad fastigia rerum extollit Fortuna,

    Juv. 3, 39.—
    B.
    A leading or chief point, head in a discourse; a principal sort or kind (rare):

    summa sequar fastigia rerum,

    Verg. A. 1, 342:

    e quibus tribus fastigiis (agrorum) simplicibus,

    sorts, kinds, Varr. R. R. 1, 6, 2:

    propter haec tria fastigia formae discrimina quaedam fiunt sationum,

    id. ib. 1, 5:

    haec atque hujuscemodi tria fastigia agri, etc.,

    id. ib. 1, 6, 6; cf.

    also: quo fastigio sit fundus,

    id. ib. 1, 20 fin. (and v. Lachm. ad Lucr. p. 223):

    laudem relego fastigia summa,

    Prisc. Laud. Anast. 148.

    Lewis & Short latin dictionary > fastigium

  • 10 incensio

    incensio, ōnis, f. [incendo], a setting on fire, burning (rare but class.):

    Capitolii,

    Cic. Cat. 3, 4, 9:

    incensione urbem liberavi,

    id. Sull. 11, 33:

    turis,

    Arn. 7, 234.

    Lewis & Short latin dictionary > incensio

  • 11 insanum

    in-sānus, a, um, adj., unsound in mind.
    I.
    Lit., mad, insane (syn.:

    furiosus, fanaticus): quod idem contigit insanis,

    Cic. Ac. 2, 17, 52:

    si fecisset Juno maritum insanum,

    Juv. 6, 620. —
    II. A.
    Ex stultis insanos facere, Ter. Eun. 2, 2, 23:

    acrior et insanior cupiditas,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    insanissima concio,

    id. Mil. 17, 45:

    homo insanissimus,

    id. Rosc. Am. 12, 33:

    uter est insanior horum?

    Hor. S. 2, 3, 102.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. things:

    caedis insana cupido,

    Verg. A. 9, 760:

    amor duri Martis,

    id. E. 10, 44:

    insano verba tonare foro,

    i. e. where there is a great bustle, Prop. 4 (5), 1, 134:

    omnis et insana semita nocte sonat,

    i. e. of women raving about, id. 4 (5), 8, 60:

    insani enses,

    Calp. Ecl. 1, 59:

    fluctus,

    Verg. E. 9, 43:

    venti,

    Tib. 2, 4, 9:

    vires Austri,

    Ov. M. 12, 510:

    insana Caprae sidera,

    Hor. C. 3, 7, 6. —
    B.
    That causes madness (cf. "The insane root, that takes the reason prisoner," Shaks. Macb. 1, 3):

    laurum insanam vocant, quoniam si quid ex ea decerptum inferatur navibus, jurgia fiunt, donec abiciatur,

    Plin. 16, 44, 89, § 239:

    herba,

    that produces madness, Ser. Samm. 20:

    fames,

    that drives one to madness, Luc. 7, 413.—
    C.
    Outrageous, monstrous, violent, extravagant, excessive:

    substructionum insanae moles,

    Cic. Mil. 31, 85:

    substructiones Capitolii insanae,

    Plin. 36, 14, 2, § 104:

    labor,

    Verg. A. 6, 135:

    trepidatio,

    Liv. 32, 17, 16:

    cum stupet insanis acies fulgoribus,

    Hor. S. 2, 2, 5:

    vites,

    that bear excessively, three times, Plin. 16, 27, 50, § 115; cf. adv., 3. insanum. —
    D.
    Enthusiastic, enraptured, inspired:

    vates,

    Verg. A. 3, 443. — Adv., in three forms.
    1. a.
    Madly, insanely:

    amare,

    Plaut. Curc. 1, 3, 20. — Comp.:

    in silvam non ligna feras insanius,

    Hor. S. 1, 10, 34.— Sup.:

    insanissime desperare,

    Aug. Ep. 238.—
    b.
    Outrageously, excessively:

    esuriens insane bene,

    Plaut. Mil. 1, 1, 24; cf. Varr. L. L. 7, § 86 Müll.—
    2.
    in-sānĭter, madly, violently, excessively: ludit nimium insaniter, Pomp. ap. Non. 509, 31; Prisc. p. 1010 P.—
    3.
    insānum, outrageously, vehemently, excessively:

    insanum malum = pessimum,

    Plaut. Trin. 3, 2, 47:

    porticus, insanum bona,

    id. Most. 3, 3, 5:

    magnum molior negotium,

    id. Bacch. 4, 5, 1: valde, id. Fragm. ap. Non. 127, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > insanum

  • 12 insanus

    in-sānus, a, um, adj., unsound in mind.
    I.
    Lit., mad, insane (syn.:

    furiosus, fanaticus): quod idem contigit insanis,

    Cic. Ac. 2, 17, 52:

    si fecisset Juno maritum insanum,

    Juv. 6, 620. —
    II. A.
    Ex stultis insanos facere, Ter. Eun. 2, 2, 23:

    acrior et insanior cupiditas,

    Cic. Verr. 2, 4, 18, § 39:

    insanissima concio,

    id. Mil. 17, 45:

    homo insanissimus,

    id. Rosc. Am. 12, 33:

    uter est insanior horum?

    Hor. S. 2, 3, 102.—
    2.
    Transf., of inanim. and abstr. things:

    caedis insana cupido,

    Verg. A. 9, 760:

    amor duri Martis,

    id. E. 10, 44:

    insano verba tonare foro,

    i. e. where there is a great bustle, Prop. 4 (5), 1, 134:

    omnis et insana semita nocte sonat,

    i. e. of women raving about, id. 4 (5), 8, 60:

    insani enses,

    Calp. Ecl. 1, 59:

    fluctus,

    Verg. E. 9, 43:

    venti,

    Tib. 2, 4, 9:

    vires Austri,

    Ov. M. 12, 510:

    insana Caprae sidera,

    Hor. C. 3, 7, 6. —
    B.
    That causes madness (cf. "The insane root, that takes the reason prisoner," Shaks. Macb. 1, 3):

    laurum insanam vocant, quoniam si quid ex ea decerptum inferatur navibus, jurgia fiunt, donec abiciatur,

    Plin. 16, 44, 89, § 239:

    herba,

    that produces madness, Ser. Samm. 20:

    fames,

    that drives one to madness, Luc. 7, 413.—
    C.
    Outrageous, monstrous, violent, extravagant, excessive:

    substructionum insanae moles,

    Cic. Mil. 31, 85:

    substructiones Capitolii insanae,

    Plin. 36, 14, 2, § 104:

    labor,

    Verg. A. 6, 135:

    trepidatio,

    Liv. 32, 17, 16:

    cum stupet insanis acies fulgoribus,

    Hor. S. 2, 2, 5:

    vites,

    that bear excessively, three times, Plin. 16, 27, 50, § 115; cf. adv., 3. insanum. —
    D.
    Enthusiastic, enraptured, inspired:

    vates,

    Verg. A. 3, 443. — Adv., in three forms.
    1. a.
    Madly, insanely:

    amare,

    Plaut. Curc. 1, 3, 20. — Comp.:

    in silvam non ligna feras insanius,

    Hor. S. 1, 10, 34.— Sup.:

    insanissime desperare,

    Aug. Ep. 238.—
    b.
    Outrageously, excessively:

    esuriens insane bene,

    Plaut. Mil. 1, 1, 24; cf. Varr. L. L. 7, § 86 Müll.—
    2.
    in-sānĭter, madly, violently, excessively: ludit nimium insaniter, Pomp. ap. Non. 509, 31; Prisc. p. 1010 P.—
    3.
    insānum, outrageously, vehemently, excessively:

    insanum malum = pessimum,

    Plaut. Trin. 3, 2, 47:

    porticus, insanum bona,

    id. Most. 3, 3, 5:

    magnum molior negotium,

    id. Bacch. 4, 5, 1: valde, id. Fragm. ap. Non. 127, 26.

    Lewis & Short latin dictionary > insanus

  • 13 insideo

    insĭdĕo, sēdi, sessum, 2, v. n. and a. [in-sedeo], to sit in or upon any thing; mostly with dat. (class.).
    I.
    Neutr.
    A.
    Lit.:

    equo,

    Liv. 7, 6, 5:

    curru insidens,

    Sen. Med. 29:

    solo,

    Suet. Aug. 82.—
    2.
    To settle:

    ubi Lydia quondam jugis insedit Etruscis,

    Verg. A. 8, 479.—
    B.
    Trop., to be seated, fixed, or stamped in, to adhere to:

    cum in locis semen insedit,

    Cic. N. D. 2, 51, 128:

    longus morbus, cum penitus insedit,

    when it has become deeply seated, Cels. 3, 1:

    insidens capulo manus,

    i. e. keeping firm hold of the handle, Tac. A. 2, 21:

    nihil quisquam unquam, me audiente, egit orator, quod non in memoria mea penitus insederit,

    remained thoroughly fixed in my mind, Cic. de Or. 2, 28, 122:

    insidebat in ejus mente species eloquentiae,

    was firmly stamped on his mind, id. Or. 5, 18:

    voluptas, quae penitus in omni sensu implicata insidet,

    id. Leg. 1, 17, 47:

    cum hic fervor concitatioque animi inveteraverit, et tamquam in venis medullisque insederit,

    has firmly seated itself, id. Tusc. 4, 10, 24.—
    II. A.
    Lit.:

    currum,

    Varr. L. L. 5, 22:

    Joppe insidet collem,

    Plin. 5, 13, 14, § 69. —
    B.
    Transf., to take possession of a place, to hold, occupy:

    locum,

    Liv. 21, 54, 3:

    juga,

    Tac. A. 2, 16:

    militibus arcem,

    Liv. 26, 44, 2:

    insidere vias examina infantium solebant,

    Plin. Pan. 26, 1:

    Aventinum,

    Liv. 9, 34, 3; 3, 50, 13; Sall. H. Fragm. 1, 9 Dietsch:

    medium mare,

    Flor. 4, 8, 2:

    arcem Capitolii,

    id. 3, 21, 7:

    ea loca,

    inhabit, Tac. A. 12, 62. — Pass.:

    viaeque omnes hostium praesidiis insidentur,

    Liv. 25, 13, 2:

    saltus circa insessus ab hoste,

    id. 7, 34, 1:

    per montes praesidiis nostris insessos,

    Tac. A. 13, 9:

    insessus iterum Alpibus,

    id. H. 3, 1:

    insessum diris avibus Capitolium,

    occupied as a perch, id. A. 12, 43.

    Lewis & Short latin dictionary > insideo

  • 14 obrepo

    ob-rēpo, psi, ptum, 3, v. n., to creep up to any thing, approach stealthily (class.).
    I.
    Lit.:

    et possim mediā quamvis obrepere nocte,

    Tib. 1, 9 (8), 59; Flor. 4, 10, 2:

    qui Gallos in obsidione Capitolii obrepentes per ardua depulerat,

    Gell. 17, 21, 24.—With dat.:

    feles quam levibus vestigiis obrepunt avibus!

    Plin. 10, 73, 94, § 202.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to steal upon, come suddenly upon one; to take by surprise, to surprise.
    (α).
    With dat.:

    qui enim citius adulescentiae senectus, quam pueritiae adulescentia obrepit?

    Cic. Sen. 2, 4: mihi decessionis dies lelêthotôs obrepebat, id. Att. 6, 5, 3; cf. in the foll. under e:

    cui obrepsit oblivio,

    Sen. Ben. 3, 2, 1:

    vitia nobis sub virtutum nomine obrepunt,

    id. Ep. 45, 7.—
    (β).
    With acc. (ante-class., and in Sall.):

    tacitum te obrepet fames,

    Plaut. Poen. prol. 14:

    si tanta torpedo animos obrepsit,

    Sall. H. 1, 49, 19.—
    (γ).
    With ad:

    Plancium non obrepsisse ad honorem,

    to creep up to, to come at by stealth, Cic. Planc. 7, 17:

    obrepsisti ad honores errore hominum,

    id. Pis. 1, 1. —
    (δ).
    With in and acc.: imagines obrepunt in animos dormientium extrinse cus, Cic. Div. 2, 67, 139; Ambros. Off. Mi. nist. 3, 6, 41.—
    (ε).
    Absol.:

    obrepsit dies,

    Cic. Att. 6, 3, 1:

    obrepit non intellecta senectus,

    Juv. 9, 129.—
    B.
    In partic., to surprise, deceive, cheat:

    numquam tu, credo, me imprudentem obrepseris,

    Plaut. Trin. 1, 2, 23; 4, 2, 132; Flor. 4, 10; Gell. 6, 12, 4.— Impers. pass.:

    si obreptum praetori sit de libertate,

    Dig. 40, 5, 26, § 8; 26, 7, 55, § 4.

    Lewis & Short latin dictionary > obrepo

  • 15 redemptor

    rĕdemptor, ōris, m. [id.].
    I.
    In all periods of the lang., one who undertakes a thing by way of contract; a contractor, undertaker, purveyor, farmer (syn. conductor); absol.:

    redemptor qui columnam illam de Cottā et de Torquato conduxerat faciendam,

    Cic. Div. 2, 21, 47; so Cato, R. R. 107 in lemm.; Cic. Inv. 2, 31, 96:

    redemptori tuo dimidium pecuniae curavi,

    id. Q. Fr. 2, 4, 2; Liv. 34, 9 fin.; Hor. C. 3, 1, 35; id. Ep. 2, 2, 72 et saep.— With gen.:

    tutelae Capitolii,

    Plin. 35, 3, 4, § 14:

    pontis,

    one who farmed the tolls of a bridge, Dig. 19, 2, 60 fin.:

    vectigalium,

    ib. 50, 5, 8 et saep.; cf. Fest. p. 270 Müll., and Becker, Antiq. 2, 1, p. 270 and 3, 2, p. 217.—
    II.
    In jurid. Lat.: redemptor litis.
    a. b.
    One who, for a consideration, undertakes the risk of a suit (freq.), Dig. 1, 16, 9; Cod. Just. 2, 14 fin.
    III.
    In eccl. Lat., the Redeemer (of the world from sin), Aug. Serm. 130, 2; Hier. Ep. 66, 8 fin.; Vulg. Job, 19, 25; id. Act. 7, 35 et saep.

    Lewis & Short latin dictionary > redemptor

  • 16 refectio

    rĕfectĭo ( rĕfict-), ōnis, f. [reficio], a restoring, repairing (post-Aug.).
    I.
    Lit.:

    Capitolii,

    Suet. Caes. 15:

    ferramenta, quae refectionem desiderant,

    Col. 12, 3, 9:

    viae publicae,

    Dig. 43, 11, 1; cf. ib. 43, 21, 1, § 7. — In plur., Vitr. 6, 3.—
    II.
    Trop., refreshment, refection, recreation, recovery (cf.:

    relaxatio, remissio): etiam febre liberatus vix refectioni valebit,

    will scarcely be strong enough to recover, Cels. 3, 15; 4, 6 fin.:

    tempora ad quietem refectionemque nobis data,

    Quint. 10, 3, 26; cf. Plin. Pan. 81:

    oculorum (with recreatur acies),

    Plin. 37, 5, 16, § 63:

    lassitudinum perfrictionumque (oleum),

    id. 23, 4, 40, § 80.— In plur.:

    quae refectiones tuas arbores praetexerint,

    Plin. Pan. 15, 4. —
    B.
    Transf., i. q. deversorium or cenaculum, transl. of the Gr. kataluma, Vulg. Marc. 14, 14.

    Lewis & Short latin dictionary > refectio

  • 17 restitutio

    rēstĭtūtĭo, ōnis, f. [restituo], a restoring, restoration.
    I.
    In gen.:

    domus incendio absumptae,

    i. e. a rebuilding, Suet. Aug. 57:

    Capitolii,

    id. Vesp. 8:

    theatri,

    id. Tib. 47:

    urbis in majus,

    Just. 2, 14, 2:

    afflictarum civitatum,

    Suet. Tit. 8.— Trop.:

    omnis pristinae fortunae,

    Suet. Ner. 40:

    libertatis,

    Val. Max. 4, 1, ext. 4:

    lunae,

    Arn. 6, 196. —
    II.
    In partic.
    1.
    A giving back, restitution (in jurid. Lat.), Dig. 50, 16, 22; 36, 1, 1, § 14; 36, 1, 6, § 3.—
    2.
    The act of replacing, reinstating one condemned or proscribed in his former condition; the restoration of rights which have been forfeited by law:

    damnatorum,

    Cic. Agr. 2, 4, 10; Suet. Oth. 2:

    salus restitutioque,

    a recalling from exile, Cic. Pis. 15, 35; Quint. 7, 1, 42; 60:

    in integrum restitutiones,

    Dig. 4, 1, 3 (v. this entire section: De in integrum restitutionibus); 4, 4, 18, § 1; 4, 4, 20 pr.

    Lewis & Short latin dictionary > restitutio

  • 18 venustas

    vĕnustas, ātis, f. [1. Venus], loveliness, comeliness, charm, grace, beauty, elegance, attractiveness, etc. (syn.: pulchritudo, formositas).
    I.
    Of the body:

    cum pulchritudinis duo genera sint, quorum in altero venustas sit, in altero dignitas, venustatem muliebrem ducere debemus, dignitatem virilem,

    Cic. Off. 1, 36, 130; cf. id. ib. 1, 30, 17:

    venustas et pulchritudo corporis,

    id. ib. 1, 27, 95:

    voltus quantam affert tum dignitatem, tum venustatem,

    id. Or. 18, 60.— Transf., of inanim. things:

    signa eximiā venustate,

    Cic. Verr. 2, 4, 3, § 5:

    Capitolii fastigium illud non venustas sed necessitas ipsa fabricata est,

    id. de Or. 3, 46, 180:

    pomorum,

    Varr. R. R. 1, 59, 2.—
    II.
    Of the mind:

    homo affluens omni lepore et venustate,

    Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142:

    (oratoris est) agere cum dignitate ac venustate,

    id. de Or. 1, 31, 142:

    dicendi vis egregia, summā festivitate et venustate conjuncta profuit,

    id. ib. 1, 57, 243:

    comprobari cum dignitate tum etiam venustate,

    id. Arch. 12, 31; Quint. 4, 2, 118; 9, 2, 66; 9, 3, 72:

    verborum,

    Gell. 17, 20, 6:

    tui quidem omnes mores ad venustatem valent,

    Plaut. Mil. 3, 1, 63; cf. id. ib. 3, 1, 54; id. Truc. 4, 2, 4:

    diem pulchrum et venustatis plenum,

    pleasantness, pleasure, id. Poen. 1, 2, 44; cf.:

    quis me fortunatior, venustatisque adeo plenior,

    Ter. Hec. 5, 4, 8.— Plur.:

    amoenitates omnium venerum atque venustatum affero,

    Plaut. Stich. 2, 1, 5; id. Ps. 5, 1, 12.

    Lewis & Short latin dictionary > venustas

См. также в других словарях:

  • CAPITOLII Tutelatii — a tutela Capitolii dicti sunt: in cuius inautationem Domitianus millies octingenties octogies, impendisse legitur, apud Plutarchum in Poplic. quam insaniam, magnificentiae nomine, extulête multum Scriptores, et maxime Poetae. Unde nec, tot annis… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • TUTELAE Capitolii Redemptor — apud Plinium, l. 35. c. 3. M. Ausidius tutelae Capitolii redemptor, docuerit Patres, argenteos esse clypeos, qui pro aereis per aliquot iam lustra adsignabantur: quis dicatur, vide supra ubi de Capitolit Tutelariis …   Hofmann J. Lexicon universale

  • CAPITOLIUM — praegraudis arx Romae in monte Saturmo ex praeda Apiolatum, Latinotum urbis, a Tarquinio Superbo exstructa. Plin. l. 3. c. 5. Pulsis Regibus annô post tertiô, M. Horatius Pulvillus eâ magnificentiâ dedicavit, quam immensae postea Romanae opes… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Universität von Konstantinopel — Die Universität von Konstantinopel (auch Athenaeum), auch als die Magnaura Hochschule bekannt, war eine höhere Bildungseinrichtung, die in der Spätantike entstand. Obwohl von kaiserlicher Seite wiederholt ordnend eingegriffen wurde, handelte es… …   Deutsch Wikipedia

  • АРКС —    • Arx,          кремль. Во времена первых римских войн с городами Италии такое укрепление имел каждый сколько нибудь значительный город. Находясь на скале или искусственно устроенном возвышении, А. служил не только достаточным оплотом против… …   Реальный словарь классических древностей

  • Capitolinvs — CAPITOLINVS, i, ein bekannter Beynamen des Jupiters bey den Römern, welchener von dem Capitolio zu Rom führete, auf welchem er den sonderbarsten Tempel hatte. Als man den Grund zudiesem Tempel grub, so fand man den Kopf eines Vulcentaners, Namens …   Gründliches mythologisches Lexikon

  • Hebe — HEBE, es, Gr. Ἥβη, ης. 1 §. Namen. Solcher kömmt von dem Ebräischen Eb, Kraft, her, nach welchem er eigentlich so viel, als Kraft des Alters heißt; Voss. Etymol. in Pubes, s. p. 483. Lateinisch wird solche Göttinn eigentlich Iuventus genannt,… …   Gründliches mythologisches Lexikon

  • AELIUS Saturninus — Poeta Satyricus, qui quod in Tiberium versus composuerat, ab co in senatum ductus, e Capitolii rupe praecipitatus est. Dion Nicaeus in Tiberio …   Hofmann J. Lexicon universale

  • AEMYLIUS — I. AEMYLIUS Pacensis; urbanarum cohortium tribunus a Galba exauctoratus, tamquam suspectus, Tacit. Hist. l. 1. c. 20. cui ademptum tribunatum Otho reddidit et summam expeditionis cum Ant. Novello et Suedio Clemente, contra Galliam Narbonensem… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • APICIUS Romanus — totum nomen M. Gavius Apicius, omnium helluonum maximus gurges, cui parum fuit et principum congiaria, et Capitolii vectigal devorâsle, nisi insuper gulae suae monumentum posteris reliquislet, editô de gulae irritamentis volumine, quô saeculum… …   Hofmann J. Lexicon universale

  • BRENNUS — I. BRENNUS Gallorum Senonum Dux, qui cum 300. armatorum milibus in Italiam irrumpens, Clusium, hodie Chiusi, in Tuscia, obsedit, inde a Romanis, quorum opem obsessi imploraverant, depulsus: in hos proin armis conversis, illos apud Alliam fluv.… …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»